تحلیل اجتماعی فضا با نگرش نحو فضا، تجربه ای برای طراحی مجموعه تجاری در تبریز

امروزه روابط اجتماعی مردم به اشکال و از طریق ابزار گوناگون صورت می پذیرد و دائما تحت تأثیر نیز قرار می گیرد. این تحولات به گونه ای است که نقش انسان در اکثر موارد به ماشین واگذار شده و کم کم به خود او نیز به شکل یک ماشین نگریسته می شود که این امر در جوامع متفاوت سبب تضعیف بیش از پیش روابط چهره به چهره و دوری از تجربه حس مکان، زمان و فضا شده است. از طرفی فضاهای عمومی موجود در شهرها نیز تحرک و پویایی خود را نه به عنوان فضاهایی با کیفیتهای مناسب اجتماعی، بلکه به صورت فضاهایی صرفا عملکردی و با کیفیتهای اجتماعی نامناسب حفظ کرده اند. بنابراین ساماندهی روابط اجتماعی در عرصه های عمومی شهرها امری بدیهی و لازم می باشد. یکی از این عرصه های عمومی، فضاهای تجاری است که با سابقه ای حدود صد سال ایران همواره دارای قدرتمندترین زمینه ها برای اتفاقات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بوده است. امروزه در پی توجه بیش از حد به جنبه های عملکردی و اقتصادی در طراحی و ساخت مجتمع های تجاری، میزان توجه به نیازهای اجتماعی و روانشناختی به شدت کاهش یافته و به همین دلیل توجه به الگوهای طراحی مورد نیاز برای چنین رویکردی، کاهش یافته است. در نتیجه ضروری است که اصول و الگوهای طراحی مربوط به مجتمع های تجاری با هدف بازاندیشی در مورد ساختار کالبدی- اجتماعی فضایی محیط در اولویت قرار بگیرد تا شاید از این طریق بخشی از خلأ موجود پوشش داده شود. این تحقیق با همین هدف یعنی توجه عمیق تر به جنبه های اجتماعی فضا در مجتمع های تجاری تدوین گردیده است.هدف پژوهش طراحی یک مجموعه تجاری با قابلیت زمینه سازی برای تعامل ها و روابط اجتماعی تا ضمن ایجاد مکانی برای حضور مردم و خرید، نمایشی باشد از شور و جریان زندگی در شریان شهر. روش اصلی مورد استفاده در این تحقیق روش تحلیل استدلالی و مطالعه موردی است. و در بخش هایی مانند مطالب مربوط به تحولات شهر در گذشته تاثیر تحولات تاریخی در ساختار مراکز تجاری از روش تاریخی تفسیری استفاده شده است. در این تحقیق با مطالعه در ماهیت اسپیس سینتکس(space syntax)، دستیابی به الگوهای معماری و استخراج اصول ساختاری، رهیافتی تازه از نحوه سامانبندی فضا و تبیین رویکردهای مناسب برای چیدمان فضایی مطلوب برای به حداکثر رساندن کارآیی روابط فضایی به دست آمده است. با بررسی موردی مراکز خرید داخلی و خارجی، ترسیم نمودارهای توجیهی و هم پیوندی ومقایسه آنها و پس از آن معیارهای فرهنگی- اجتماعی و ابعاد مختلف اثرات و تبعات اجرای مراکز تجاری- اجتماعی در نظام اجتماعی شهر مورد تحلیل قرار گرفته و نتیجتا با ارزیابی آنها، ویژگی های فیزیکی راکه در مراکز خرید مدرن منجر به موفقیت اجتماعی-اقتصادی آن ها می شود معرفی کرده است. پرووه مرکز تجاری تبریز بر پابه این این مطالعات و با طی پروسه طراحی انجام گرفته است.